Liderlik Yetkinlikleri

Akademik ayrıntılardan arındırırsak, lideri “sonucu değiştiren kişi” olarak tanımlayabiliriz. Lider kişiliğinin ayırt edici özellikleri vardır. Başarılı bir lider kişiliğinde iç uyum ve hırsın yüksek olması, ancak uzlaşılabilirlik, tedbirlilik, yeniliğe açıklık ve öğrenmeye açıklık özelliklerinin de belirli oranlarda bulunması gerekir. Bu “lider doğulur” anlamına gelmez. Ancak doğuştan getirilen niteliklerin, hayatın ilk yirmi yılı içinde geliştirilen özelliklerle birleşmesi sonucu ortaya çıkan kişilik, liderliğe yatkın olabilir ya da olmayabilir. O nedenle, kişiliğe bağlı liderlik özellikleri kısa bir zaman içinde eğitimle geliştirilebilen özellikler değildir.

Liderlik yetkinlikleri başlıca dört başlık altında toplanır:

1. Duygularını ve davranışlarını denetleme: Lider kontrollüdür; kendisini tanır, güçlü ve eksik yanlarını bilir. Duygularını yönetir ve baskı altında da dengesini korur.
2. İnsan ilişkilerinde etkili olma: Lider ekibiyle ve çevresindeki kişilerle amaca yönelik, etkili ilişkiler kurar ve bu ilişkileri dengeli yönetir.
3. İşini iyi yapma: Lider yaptığı işi iyi bilir. Bilgilidir, uzmandır, birikimlidir, öğrenmeye ve harekete geçmeye hazırdır.
4. Liderlik becerilerine sahip olma: Lider delege etme, ikna etme, müzakere, kurumsal etkileme stratejilerini bilir.

Bu boyutların ilk ikisi “iyi geçinme”, son ikisi ise “öne geçme” davranışıyla ilgilidir. Yetişkinlik yıllarında ilk iki boyutun geliştirilebilme olasılığı daha düşük, son iki boyutun ise daha yüksektir. Bir başka deyişle, kendini denetleme ve ilişkilerinde etkili olma daha zor gelişirken, uzmanlık ve liderlik becerileri daha kolay geliştirilebilir.

Lider kişiliği

İnsanların liderlerinde görmek istedikleri kişilik özellikleri genel olarak zamandan, coğrafyadan ve kültürel değerlerden bağımsız ve oldukça sabit özelliklerdir. İnsan topluluklarının var olduğu her ortam ve her zaman diliminde liderlerden beklenen vasıflar arasında yer alırlar.

1.Tutarlılık ve dürüstlük

• Liderin özü sözü bir olmalıdır. Söyledikleriyle davranışları tutarlı olmalıdır.
• Lider verdiği sözleri tutar ve yerine getiremeyeceği sözler vermez.
• Lider adildir. Çevresindeki kişiler liderin adaletinden şüphe etmez.
• Liderin iç uyumu, özgüveni ve özsaygısı yüksektir. Sonradan pişmanlık uyandıracak tepkilerde bulunmaz.

2.Kararlılık

• Lider yetersiz bilgiyle de olsa doğru veya doğruya yakın karar verebilir. Baskı altında karar vermek de liderin başarısında belirleyicidir.
• Lider olayları, koşulları izler, bilgileri geniş bir perspektifte analiz eder ve hızlı karar alır.
• Lider kararlarında risk alır. Bu yaklaşım çevresindekileri riske sokmak değil, onlar adına riske girmek biçimindedir.

3.Yeterlilik

• Lider yaptığı ve yönettiği işi iyi bilir.
• Bilmediğini öğrenmek için çaba göstermekten çekinmez ya da danışır.
• Yeniliklere hazırdır. Bilgisini ve becerilerini sürekli geliştirme çabası içindedir.

4.Vizyon sahibi olmak

• Liderin zihninde geleceğe ait bir resim vardır. Bu resmin, heves veya ütopik bir hayalden farkı, almış olduğu eğitime, sağlam ve özgün bir dünya görüşüne dayanmasıdır.
• Liderin özgün dünya görüşü, entelektüel ve kültürel birikiminin sonucudur. Bu birikimi yorumlayacak analitik ve kavramsal düşünce becerisine ve ortalamanın üzerinde zekaya sahiptir.
• Liderin mesajı vardır ve bu mesajı aktaracak bir hitabet becerisine sahiptir.

Sonuç

Yapılan araştırmalar, iyi liderlerin yönetimindeki insan topluluklarının daha mutlu ve daha verimli olduğunu, kötü liderlerin ise insanlarda umutsuzluk yarattığını, yabancılaşmaya neden olduğunu göstermektedir. Lider gücü elinde bulunduran kişidir ve gücün kimin eline teslim edileceğini belirlemek özellikle demokratik toplum ve örgütlerde büyük önem taşır. Bu nedenle liderleri seçerken kişilikleri ve yetkinlikleri konusunda titiz davranmak, kurumun ve toplumun geleceği açısından büyük bir zorunluluktur.

Prof. Dr. Acar Baltaş

Biyografinin Tamamını Gör