İnsan Kaynakları Etiği

Her meslek alanında olduğu gibi, insan kaynakları alanı için de geçerli meslek ilkeleri ve yükümlülükler vardır. Kurumları adına eğitim ve işe alım süreçlerinde dış kaynak kullanan, danışmanlık kurumlarıyla işbirliği yapan insan kaynakları sorumlularının, etik standartlarını açık seçik belirlemesi ve bunlara uygun hareket etmesi gerekir.

Herkes serbest girişim özgürlüğü içinde kendi işini kurma hakkına sahiptir. Ancak serbest girişim ve rekabette meşruluk, kişilerin bizzat kendilerinin ürettiği değerlere dayanır. Bir başka kurumun ürettiği malzemeleri yanında götürerek ve kendine mal edip kullanarak, o şirketin insan kaynağından yararlanarak ve o şirketin müşterilerini hedef alarak yeni bir girişim başlatmak, serbest girişimin ve özgür rekabetin özüne aykırıdır. Bu tür faaliyetler gerek etik kurallar gerekse yasalar önünde haksız rekabet kabul edilir, vicdanen ayıp ve kanunen suçtur. Serbest rekabetin egemen olduğu gelişmiş ülkeler, katma değer üretimini sonuna kadar teşvik ederken, bir başkası tarafından üretilmiş değerlere sahip çıkarak rekabet etmeyi engelleyen düzenleme ve yaptırımlar geliştirmişlerdir. Ülkemizde de bu yönde bir bilinçlenmenin geliştiğini görmek sevindiricidir; ancak aykırı gelişmelere de çok sık rastlanmaktadır.

Şirketleri adına eğitim kurumu seçen insan kaynakları bölümleri bunları bilmekle yükümlüdürler. Eğitim alırken, üretilen ve aktarılan bilginin kaynağını araştırmak İK’ya düşen ciddi bir görevdir. Tereddüte düşüldüğünde bilginin ve malzemelerin kaynağını soruşturmak ve sorgulamak en temel hakları olduğu gibi aynı zamanda sorumluluklarının başında gelir.

Başkaları tarafından üretilmiş ya da özgün bilgilerin işlenmesiyle yeniden üretilmiş bilgileri kaynak göstermeden aktarmak iş etiğine aykırıdır. Aksi halde İK, yarıya yakın düşük bir bedelle kaynağı belli olmayan bir ürün satın alıyor duruma düşer, şirketine avantaj sağlamak yerine zarar verir. Böyle bir yaklaşım, bilerek veya bilmeyerek suça katılmaktır. Bilerek ya da bilmeyerek de olsa, çalıntı mal alan ve kullanan kişilerin yasa önünde suçlu olması gibi, toplanmış bilgi ve malzemeye dayanan eğitimleri seçmek de yasal yaptırımlara tabidir. Bu tür seçimler İK sorumlularına ve mesleğe zarar verdiği kadar, bu kişilerin temsil ettikleri kurumunun etik inandırıcılığını da azaltır.

İK etiği

İnsan kaynakları meslek olarak günümüzde çok gencin hayalini süslüyor. Bu alanda çalışanların gelecek kuşaklara örnek olacak bir İK etiği oluşturma sorumluluğu var. İK fonksiyonlarının her biriyle ilgili etik standartlar geliştirmek zorunludur:

1. İşe alımda “nüfuzlu” adayları ayıklamak, baskılara göğüs germek,
2. Psikometrik ölçümler ve iş görüşmelerinde özlük haklarına ve nesnel ölçütlere özen göstermek,
3. Performans sistemlerinde nesnel kriterlerin kullanılmasını sağlamak,
4. Eğitim planlamasında, ödenek ya da adam/saat hesabı yerine, “çalışan, kurum ve sektör” ihtiyaç ve yetkinliklerine odaklanmak,
5. Eğitim kurumu ve danışman seçerken profesyonel ölçütleri göz önüne almak.

Öte yandan kurumda etik yönetimi uygulamalarının eşgüdümünü sağlamak, uygulamaları izlemek, eğitim programlarını planlamak İK fonksiyonları arasında yer alır. Değerlerin etik kodlara dönüştürülmesi için odak grup çalışmalarını düzenlemek, etik kodları çalışanlara benimsetmek, etik eğitim ve workshoplarını organize etmek, etik davranışların performans değerlendirmesine yansımasını sağlamak İK’nın görevidir. Özellikle etik eğitimleri kurumsal etik yönetiminin temelini oluşturur. Yaygın inanca göre, etik öğretilemez ve eğitimi yapılamaz. Oysa önemli olan insanların taahhütlerini almaktır, çünkü insanlar taahhüt ettiklerine bağlanır ve benimserler. Kurumun etik ilke ve kodlarının konuşulduğu eğitim ortamında, kişilerin taahhütleri etik kodlara bağlılıklarını güçlendirir.

İnsan kaynakları çalışanları, görevlerinin inceliklerini etik ölçütlerle gözden geçirerek kendi alanlarına özgü etik kodları belirlemek zorunda. Aksi halde, farketmeden kendilerini etik sarmalların içinde bulmaları işten bile değildir. Güçlü değerlere ve analitik düşünceye dayanmayan seçimlerimiz beklenmedik olumsuz sonuçlara yol açabilir, kurumları ve bireyleri açıklanması zor durumlarda bırakabilir.