Peryön PY Dergisinde Acar Baltaş

İş Çatışması Yüceltir

Çatışma, genellikle görüş farklılıklarından ve uyumsuz ilişkilerden kaynaklanır. Geleneksel Türk kültüründe olumsuz duyguların ifade edilmesi hoş karşılanmadığı için, çatışma büyük çoğunlukla uygun olmayan bir durum olarak algılanır.

İş ortamında uyum, çok kere insan ilişkilerinde hiç sorun yaşanmaması ve herkesin birbiriyle iyi geçinmesi olarak algılanır. Oysa deneyimlerimize dayanarak biliyoruz ki, böyle bir ortamda kimse kimsenin üzerine gitmez, bunun doğal sonucu olarak da, öncelikler dikkate alınmaz ve amaç, insan ilişkilerinde sorun yaşamamak olur. Herkes nezaket zırhıyla diğerlerini kendisinden uzak tutar. Ancak, bu şekilde sağlanan uyumun bedeli kurum tarafından ödenir.

İş ortamında önemli olan çatışmanın olmaması değil, çalışmanın niteliği ve ele alınış biçimidir. Gözlemlerimize göre bir iş ortamında iki tür çalışma yaşanır*. İş çatışması ve ilişki çatışması.

İş çatışması, yapılması gereken işe, alınması gereken karara ilişkin görüş ayrılıkları ve eylem planlarıyla ilgili uyuşmazlıklardır.

İlişki çatışması, kişiler arası uyumsuzluk, mücadele, düşmanca duygular, güvensizlik ve geçmiş sorunlardan kaynaklanan hesaplaşmalardır.

İlişki çatışması yıkıcıdır

İlişki çatışmaları, eğitimi ne olursa olsun, kişisel olgunluk düzeyi düşük insanlar arasında yaşanır. Bu durum; bitmek tükenmek bilmeyen dedikodular, birbirinin başarısızlığından memnuniyet duyma ve bunu bölüm dışındaki kişilerle paylaşarak o kişinin ya da kişilerin itibarını düşürme, iş gereği paylaşılması gereken bilgileri paylaşmaktan kaçınma, birbirinin yaptığında kusur arama, kutuplaşma ve klikleşme şeklinde ortaya çıkar. Böyle bir oluşum iş ortamı üzerinde zehirleyici etki yapar ve bütün enerjinin iş dışı konulara harcanmasına yol açar. İlişki çatışmaları yaşayan ekiplerde şu sonuçlarla** karşılaşılır.

• Düşük iş performansı
• Ekip üyeleri arasında memnuniyetsizlik
• İşten çok kişisel çıkarlara odaklanmak
• Zaman ve enerjiyi gücünü artırma, çalıştığı kişiden uzak durma, ekip üyeleriyle ittifak oluşturmak için kullanma
• Ekip üyelerinde huzursuzluk, kuşku ve sinirlilik
• Ekibi terk etme isteği

Öte yandan işin nasıl yapılacağına ilişkin görüş ayrılıklarından kaynaklanan ve çoğunlukla farklılıklardan yararlanarak yaratılan bir sinerjiyle sonuçlanan iş çatışmasının sonuçları ise şunlardır:

• Ekip performansında artış
• Karmaşık bir iş karşısında daha etkili çözümler
• Artan karar kalitesinin, bilgi çeşitliliğini performansa dönüştürülmesi

Ego Tatili

İş çatışması ile ilişki çatışmasını ayırmak için kullanılması gereken kriter bir fikir savunmasının mı, yoksa fikrin sorgulanmasının mı yapıldığıdır. Fikri savunmak, egoyu savunmak gibidir. Kişi her durumda fikrini üstün göstermeye ve haklı çıkmaya bakar. Fikrine karşı söylenen her argümanı “ama”yla söze başlayıp o fikri çürütmeye çalışarak karşılar. Bu nedenle farklı fikirlerin olduğu bir tartışmaya başlarken, De Bono’nun dediği gibi, “ego”ları tatile göndermek gerekir. Fikrin sorgulanması ise, kişinin en başta kendi fikrini sorgulamaya açması ile şekillenir. Örneğin, “Ben şöyle düşünüyorum, ne dersiniz?” fikrin sorgulanmasını sağlayan bir ifadedir.

İş çatışmalarının sıklıkla yaşanması, ekip üyeleri arasında memnuniyetsizliğe yol açsa bile, ekibi terk etmeye neden olmamaktadır. Ancak iş çatışmalarının çok yoğun olması ve kronikleşmesi, ilişki çatışmalarına dönüşmesine yol açabilir.

Bir iş ortamında, çalışanların başarılı olma yeteneklerine ilişkin görüş ve inançları, onlarda yeterlilik duygusu oluşturur. Yüksek yeterlilik duygusuna sahip ekipler, ilişki çatışmalarıyla daha kolay başaçıkabilirler.

Olumsuz duyguları denetlemenin ne kadar zor olduğunu hepimiz biliriz. Çünkü insan baskı ve tehdit altında yeni öğrendiklerini değil, eski bildiklerini uygular. Bu nedenle çatışma çözme eğitiminin özü, kişinin zihin haritasında yapması gereken temel değişlikleri içermektedir. Son olarak, benim hayat streslerimi yarı yarıya hafifleten bir öneriyi sizlerle paylaşmak istiyorum. İnsan, aynı amaca hizmet ettiği ya da sürekli beraber olduğu kişilerle olan (eş, partner, çocuk, ebeveyn, her düzeyde iş arkadaşı) ilişkilerde ya haklı olur ya da mutlu.

*Dale R. Olen, Resolving Conffict, JODA Communication Ltd., 2000.
**P. Pickerring, How tto Manage Conffict , Book Mart Press 2000

Prof. Dr. Acar Baltaş

Biyografinin Tamamını Gör