BEST Dergisinde Acar Baltaş

Prof. Dr. Acar Baltaş | 1 Mayıs 2008 | Dergiler | Yorum yapılmamış

İYİMSERLERİN MOTİVASYONU YÜKSEKTİR

Çalışma hayatında en önemli kavramlardan biri motivasyondur. Özellikle son zamanlarda birçok şirketin çalışan motivasyonunu artırmak amacıyla eğitimlerden medet umduğuna tanık oluyoruz. Verimlilik artışı konusundaki iyimser rakamlara ve değerlendirmelere rağmen, birçok işletme çalışanlarının motivasyonu konusunda hayal kırıklığı yaşamaktadır.

Çalışma isteği nasıl ortaya çıkar?

Bir sigorta satış temsilcisi düşünün, günde yirmi ziyaret yapıyor ve günün sonunda düzenli olarak raporlarını yazıyor. Bu temsilci haftanın beş günü aynı işi aynı düzenle sürdürüyor. Böyle bir durumun iki açıklaması vardır:

• Beceri: Bireyin bir işi “iş neyi gerektiriyorsa, onu yapabilme”sidir. Bu açıklama sigorta satış temsilcisinin başarısını açıklamak için yeterli değildir.

• Motivasyon: Bir işi yapma ve onu sürdürme isteğidir. Süreklilik için işe devam, iyi performans ve işi sevmek gerekir, o nedenle sürdürme öğesi önemlidir.

İnsanın çalışma davranışını anlamayı güçleştiren faktörler nelerdir?

Çalışma davranışını anlamak kolay değildir. Bunu güçleştiren faktörler şunlardır :

1- İnsanların davranışları farklı zamanlarda farklı sebeplerden etkilenir. Örneğimizdeki sigorta satış temsilcisi işe kabul edilmek ve yerini sağlamlaştırmak için önce çok iyi çalışır. Ya sonra?
a) Kötü çalışabilir. Çünkü yaptığı iş heyecan vermez ve sıkılır.
b) İyi çalışabilir. Çünkü bölge müdürü tarafından olumlu değerlendirilmek ve gelecekte daha üst pozisyonlara aday olmak bir motivasyon olabilir.

2- İş dışındaki çok farklı sebepler çalışma davranışını etkiler. Evlilik, çocuk sahibi olmak, evde kronik bir hastaya bakmak, evlilikte çatışma, amirin sert ve kırıcı tutumu, gece kursuna katılmak gibi sebeplerin hepsi işyerindeki performansı olumsuz yönde etkiler.

3. Herkesin, insanların çalışma sebepleri ile ilgili farklı ve çelişkili görüşü vardır. Kimine göre insanlar kendi içlerinden kaynaklanan bir motivasyonla çalışırlar. Bu motivasyon bazı insanlarda vardır, bazılarında da yoktur. Bir başka görüşe göre çalışma motivasyonu dış sebeplere bağlı olarak yükselir veya düşer.

Dış motivasyon öğeleri çalışanların motivasyonunda ne kadar etkilidir?

Dış etkenler çalışanın işle ilgili iç motivasyonunu etkiler. Çalışanın bir işi yapmasının sebebi, kişinin o sıradaki veya gelecekteki kişisel amaçlarını karşılayacağına olan inancıdır. Çalışanları motive eden dış faktörler olarak ödüller, ikramiyeler, prim ve terfiler sıralanabilir.

Dış motivasyon öğeleri işin içeriğinden çok, işin bağlamı ve çerçevesi ile ilgili ve düşük doyuma yol açan faktörlerdir. Çalışacak kişiye, görevine uygun bir çalışma ortamı yaratılmazsa iş motivasyonu düşer. Ancak dış şartları düzenleyerek motivasyonu düşük kişileri harekete geçirmeye çalışmak yanıltıcı olur. Bunlar geçici bir memnuniyet sağlar, ancak motivasyon bir süre sonra aynı düzeye geri döner.

Çalışana iyi çalışma ve yaşama koşulları sağlamak, kar eden, yüksek ahlak değerlerine sahip bir kurumun görevidir. Ancak bunlar çalışma motivasyonunu yükseltmez. Öte yandan çalışma şartlarının olumsuzluğu ve verilenlerin geri alınması çalışma motivasyonunu düşürür. Tıpkı temiz su içmek gibi. Temiz su, içeni sağlıklı kılmaz, ancak mikroplu su hasta eder.

Motivasyon içten mi gelir, dıştan mı?

Herhangi bir dış motivasyon faktörü olmaksızın yaptığı işi seven, işi en iyi şekilde tamamlayan ve işi geliştiren kişilerin temel çalışma sebeplerinin, yaptıkları işin kişisel amaç ve isteklerini karşıladığına olan inançları olduğu görülmüştür.

İç motivasyon, kişinin yaptığı işe duyduğu kişisel ilgi, istek ve işin sağladığı tatmindir.
İç motivasyonu sağlamanın üç temel anahtarı şunlardır:

Katılım: Çalışanlar işbirliği içine girdiklerinde, bir başkasının başarısına yardımcı olma fırsatı elde ettiklerinde, süreç ve kararlara katıldıklarında çalışmak için daha fazla istek duymaktadır.

İçerik: Çalışanların yaptıkları işin kuruma olan katkısının ne olduğunu tam olarak anladıklarında daha fazla motive olurlar.

Yetkilendirme: Çalışanlar yaptıkları işle ilgili karar verme konusunda yetkilendirildiklerinde motivasyonları artar. Çalışanları karar almaları için cesaretlendirmenin yolunu bulmak ve işlerini yapabilmeleri için gerekli desteği ve araç-gereci sağlamak bir yöneticinin görevidir.

İyimser insanların iç motivasyonu yüksektir

Kişilerin hayat karşısındaki zorluklara bakış açısı, onların bir işi yapma ve sürdürme isteklerinde belirleyicidir. Bu nedenle, iyimser insanların iç motivasyon düzeyi yüksek, kötümserlerin ise düşüktür.

Olumlu ve yapıcı yaklaşımın ardında, işlerin iyiye gideceğine olan inanç yatar. “Bir şeyler yaparsam sonuç değişir…” inancına sahip olmaktır. “Böyle gelmiş böyle gider” tutumu, motivasyon sorunu olan bir kişinin tutumudur. Olumlu ve yapıcı yaklaşım bir kalitedir, erdemdir; polyannacılık, hayalperestlik veya var olan tehlikeleri ve sorunları gözardı etmek değildir. Dünyaya pembe gözlükle bakmak hiç değildir.

Dünyaya iyimser bir açıyla bakabilen kişilerin, iş yaşamlarında daha başarılı oldukları ve herhangi bir başarısızlığa uğradıklarında, bu başarısızlığı doğuştan sahip oldukları kendi zayıflıkları yerine, değiştirilebilecek özelliklere ya da çevresel faktörlere bağladıkları gözlemlenmiştir.

Sevgili okuyucular çevrenize bu gözle bakabildiğiniz zaman, birlikte yaşadığınız veya çalıştığınız insanların motivasyon düzeyini kolayca değerlendirmeniz mümkündür. Yapılmasını istediğiniz bir iş için, karşınızdaki kişi, o işin neden yapılamayacağını ve karşılaşılacak güçlükleri anlatmaya başlıyorsa, işiniz ve hayatınız zor demektir. Aksine her işin üstesinden gelecek enerjik tutum sergileyen kişilerle çalışmak ise bir zevktir.

Sending