Peryön PY Dergisinde Acar Baltaş

Ekiplerde Güven Ortamı ve Ekip Liderinin Rolü

Geçtiğimiz yıl yapılan bir araştırma, liderlikle ilgili güncel eğilimlere ışık tuttu. Daha önceki yıllarda dördüncü sırada yer alan ekip çalışmasının birinci dereceye yükseldiğini, ilişki yönetimi, işbirliği ve katılımcı yönetim becerilerinin öncelik kazandığını gösterdi. Karşılıklı bağımlılık anlayışına ve ikna etmeye dayanan liderliği öne çıkardı.

Araştırmanın bir kez daha vurguladığı temel bulgu, iş liderlerinin kurumsal başarının gerçekleşmesine olanak verecek bir ortam yaratmaları gerektiğidir. Bu ortamın temel öğesi ise, gerek ekibin bütününde, gerekse ekip üyeleri arasında güven duygusunun oluşturulması ve sürdürülmesidir. İş lideri, ekibinin başındaki kişi olarak ekip kültürüne damgasını vurmaktadır. Ekip üyeleri lideri örnek almaktadır.

Güven duygusu soyut bir kavram olarak düşünülse de, son derece somut ve iş sonuçları üzerinde ölçülen çıktıları vardır. Ekip üyeleri arasındaki güveninin düşük olması, iş yapma hızını yavaşlatır. Bu durum da maliyetleri artırır. Güvenin egemen olduğu bir ortamda ise ekip üyeleri enerjilerini, çatışmaya, birbirleriyle ve başkalarıyla çekişmeye değil, işlerini daha iyi yapmaya yöneltir, hız artar, bu da maliyeti düşürür.

Ekip Çalışması ve Güven
Ekip çalışmasının temelinde güven vardır. Üstün performans sergileyen ekiplerde, ekip üyeleri birbirlerinin güvenilir olduğuna inanır, kendilerini sakınmaya gerek duymaz ve açık davranmaktan çekinmezler. Hatalarını ve güçsüz yanlarını rahatlıkla paylaşabilirler.

Ekip içinde güven duygusunu oluşturabilmek için insanların açık ve dürüst olması gerekir. Verilen sözlerin tutulması, beklentilerin karşılanmasıesastır. Bilgi ve haber saklamak, günü kurtarmaya yarar ve olumsuz sonuçlar doğurur. “Sonuçlar” soyut bir kavram olan güven duygusunun temelini oluşturur.

Buna karşılık, ekipte güven eksikliği olduğu zaman üyeler;
• Zayıf yönlerini ve hatalarını gizler,
• Yardım istemekten çekinir, yapıcı geribildirim vermekten kaçınır,
• Kendi sorumluluk alanları dışına çıkmak istemez,
• Diğerlerinin niyetlerini ve yetkinliklerini anlamaya çalışmadan yargılar,
• Diğer üyelerin becerilerini ve deneyimlerini göz ardı eder, bunlardan yararlanmaz,
• Kin tutar,
• Toplantılardan kaçmak için bahane üretirler.

Güven yara aldığı zaman birbiri üzerine yığılan bir dizi soruna yol açar.

1. Güven eksikliğinin altında, ekip içinde zor duruma düşmekten ve incinmekten çekinmek yatar. Ekip üyelerinin zaaflarını ve hatalarını birbirleriyle paylaşamaması, güven temelini oluşturmayı olanaksız kılar. Nezaket zırhıyla diğer kişileri kendilerinden uzak tutarlar.
2. Güven eksikliği çatışmadan kaçınmaya yol açar. Birbirine güvenmeyen ekip üyeleri hiçbir fikri açıklıkla ve inanarak tartışamaz. Bunun yerine, savunmacı ve imalı ifadelere başvurur, üstü kapalı tartışmalar yaparlar.
3. Sağlıklı bir çatışma ortamı yaratılamamasının sonucunda da ekip kararlarına bağlılık zaafı ortaya çıkar. Düşüncelerini açıkça ifade etmekten kaçınan ekip üyeleri, toplantılarda, itiraz etmese ve kabul etmiş görünseler de, kararları benimsemez ve bunlara uyma gereği duymazlar.
4. Kararları benimsememe sonucunda da sorumluluk üstlenmezler. Eylem planlarının herkesçe benimsenmemesi, ekip hedeflerine zarar veren davranışların görmezden gelinmesine ve sorumluların üzerine gidilmemesine yol açar.
5. Birbirini eylemlerinden sorumlu tutmama, alınan sonuçları göz ardı etmeye neden olur. Ekip üyelerinin her biri kendi ihtiyaçlarını (egosunu, mesleki geleceğini, kendi başarısını) ya da kendi bölümünün çıkarlarını öne alır, kurumun hedeflerini göz ardı eder.

Güven duygusunun yokluğu çalışma ortamında ilişkileri, verimliliği ve herkesin sağlığını bir tümör gibi kemirir.

Ekip lideri ne yapabilir?

Her iş lideri girdiği ortamda bir enerji transferi yaratır. Kimi liderler “giderken” mutlu eder, kimileri de “gelirken”. Ekibinizin performansını artırmak için, “gelirken mutlu eden” bir ekip lideri olmanız gerekir. Giderken mutlu eden ekip lideri, biz ona “zehirleyen” diyoruz, ekip üyelerinin enerjilerini ve içlerindeki ışığı alır, önlerini ve yollarını karartır. Çünkü üyelere, açık veya örtülü bir biçimde yetersiz ve hatalı olduklarını hissettirir.

Gelirken mutlu eden ekip lideri olmak için, ekip üyelerine enerji vermeniz, içlerini ve önlerini aydınlatmanız gerekir. Bu da ekip üyelerinin doğrularını yakalamak, güçlü yönlerine odaklanmak ve açık veya örtülü bir şekilde onlara değerli olduklarını hissettirmekle mümkündür. Böyle bir iş liderini gören ekip üyeleri, kendilerini ve yaptıklarını ona göstermek için can atacaktır.

İyi bir iş lideri iyimser olmalıdır. Liderin görevi çözüm getirmektir. Bu nedenle en zor ve sıkıntılı durumlarda bile kaygısını denetlemesi ve ekibin moralini yüksek tutması gerekir. Ekip üyeleri, liderlerine güvenip güvenmeyeceklerine böyle durumda karar verirler.

Birçok iş yerinde dedikodu yaygındır. Ekip içinde güven duygusunu dedikodudan daha fazla hiçbir şey sarsmaz. Herkes açıklık ve dürüstlükten söz etse de, ya kendini denetleyemediği ya da kendi yaptığının dedikodu olmadığını düşündüğü için konuşur. Enerji işe değil, insan ilişkilerine gider ve ekip iklimini zehirler.

Ekibiniz içinde güven ortamı yaratmak istiyorsanız, şu üç adımı eksiksiz olarak atın;
1. Ortamda bulunmayanın hakkını koruyun. Ekip üyelerinizden hiçbirine, diğerinin arkasından konuşma hakkı vermeyin. Buna niyetleneni bir kere uyarın, ikincisinde ise tereddüt etmeden ekipten uzaklaştırın. Bunu da önceden hiçbir tereddüde yer bırakmayacak açıklıkla söyleyin.

2. İlgi gösterin: Ekip lideri olarak, bütün çalışanlarınızın eşlerinin ve çocuklarının isimlerini bilmeniz ve hayatlarındaki önemli olayları takip etmeniz gerekir. Bu davranış ekip üyelerine göstereceğiniz samimi ilginin işaretleridir.

3. Vaatlerinizi yerine getirin: Hangi konuda olursa olsun verdiğiniz sözü tutun. Hem çalışma koşullarına hem de iş sonuçlarına dönük sözlerinizi yerine getirin

Prof. Dr. Acar Baltaş

Biyografinin Tamamını Gör